هر فرد یا خانواده ،تحت پوشش یک پزشک مشخص (پزشک خانواده) قرار می‌گیرد که مسئول اصلی رسیدگی به سلامت آن‌ها است.

وظایف پزشک خانواده:

• مراقبت‌های اولیه (معاینه، تشخیص‌های ساده، درمان بیماری‌های شایع)
• پیشگیری (واکسیناسیون، غربالگری، آموزش سلامت)
• پیگیری بیماری‌های مزمن (مثل دیابت، فشار خون و...)
• تصمیم‌گیری برای ارجاع به پزشک متخصص در صورت نیاز

نظام ارجاع چیست؟

نظام ارجاع یعنی مسیر مشخص و مرحله‌بندی‌شده درمان:

1. مرحله اول: مراجعه به پزشک خانواده
2. مرحله دوم: ارجاع به پزشک متخصص (در صورت نیازو تشخیص پزشک خانواده)
3. مرحله سوم: خدمات فوق‌تخصصی یا بستری در بیمارستان

فرایند ارجاع: اجرای سطح بندی خدمات و ارجاع به سطوح باالتر براساس دستور عمل ابالغی استقرار نظام ارجاع الکترونیک خواهدبود . ارجاع بیماران به متخصصین سطح دوم خدمات، توسط پزشکان خانواده مستقر در سطح اول صورت میگیرد. در صورت وجود ساختارهای الکترونیک مربوطه، پذیرش مرکز موظف به نوبت گیری و ارجاع الکترونیک پزشک خانواده نیز موظف به مدیریت انجام نوبت گیری و ارجاع الکترونیکی می باشد.

اهداف برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع

• ساماندهی در نظام سلامت
• افزایش عدالت در سلامت
• افزایش دسترسی و پوشش خدمات سلامت
• کاهش هزینه های غیر ضروری در بازار سلامت
• منطقی کردن بهره مندی از خدمات تخصصی سرپایی
• سلامت نگر کردن بیمه ها
• منطقی کردن هزینه های خدمات دارو و پاراکلینیک

مزایای اجرای برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع

• اجرای اصل عدالت در سلامت
• کاهش پرداخت از جیب
• استفاده بهینه از نیروی انسانی ارائه دهنده خدمات
• توسعه پرونده الکترونیک سلامت و تقویت نظام ارجاع
• ارتقای پوشش خدمات بهداشتی و درمانی
• افزایش سرمایه اجتماعی و جلب مشارکت مردم

اعضای ستاد اجرایی استان

1. استاندار (رئیس ستاد)

2. رئیس دانشگاه علوم پزشکی مرکز استان (دبیر ستاد)

3. رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان 

4. رئیس مجمع نمایندگان مجلس شورای اسلامی استان

5. رئیس نظام پزشکی استان

6. رئیس سازمان صدا و سیمای استان

7. معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مرکز استان

8. معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی مرکز استان

9. معاون توسعه و مدیریت منابع دانشگاه علوم پزشکی مرکز استان

10. مدیرکل بیمه سلامت استان

11. رئیس اداره بیمه خدمات درمانی نیروهای مسلح استان

12. مدیر درمان تامین اجتماعی استان

13. مدیرکل اداره ارتباطات و فناوری اطلاعات استان

• نکته : حسب مورد سایر مسئولین استان دعوت خواهند شد.

اعضای ستاد اجرایی شهرستان

1. فرماندار (رئیس ستاد)
2. مدیر شبکه بهداشت و درمان شهرستان (دبیر ستاد)
3. رئیس مرکز بهداشت شهرستان
4. رئیس نظام پزشکی شهرستان
5. معاون درمان شبکه شهرستان
6. رئیس اداره بیمه سلامت شهرستان
7. مدیر درمان تامین اجتماعی استان
8. نماینده بیمه خدمات درمانی نیروهای مسلح (در صورت وجود اداره استانی در شهرستان مربوطه)
9. مسئول واحد توسعه شبکه (گسترش) شهرستان

کمیته های تخصصی برنامه پزشک خانواده

• کمیته بسته خدمات، فرآیند نظام ارجاع و تعالی بالینی
• کمیته  مدیریت منابع مالی (تامین، تخصیص و نظام پرداخت)
• کمیته آموزش، تامین و توانمند سازی منابع انسانی 
• کمیته آمار و فناوری اطلاعات
• کمیته فرهنگ سازی، اطلاع رسانی و مشارکت های اجتماعی 
• کمیته نظارت، پایش و اعتبار بخشی
• کمیته تلفیق

راهبردهای اجرایی برای تکمیل برنامه پزشک حانواده و نظام ارجاع

• پایداری منابع
• پرداخت به موقع
• استفاده از ابزار Tele medicine
• توجه به محله محوری و SDH
• استفاده از رویکرد خودمراقبتی و ارتقای سواد سلامت
• توجه به حفظ کرامت مراجعین با نوبت گیری و ایجاد ایستگاه ارجاع

** در حال حاضر 20% نوبتهای مراکز ارائه دهنده خدمت سطح 2 (کلینیک های تخصصی) به ارجاع اختصاص داده شده و ماهیانه تعریف می شوند.

جمعیت تحت پوشش برنامه پزشکی خانواده روستایی