گاز مونواكسيد كربن يك گاز بسيار خطرناك است كه قابل ديدن و بوئيدن نيست و هيچ طعمي نيز ايجاد نمي كند.

اين گاز از سوختن ناقص موادي مثل بنزين، زغال يا چوب حاصل مي شود.

مونواكسيد كربن با غلظت زياد در خون موجب مرگ مي شودو وقتي شخصي اين گاز را تنفس مي كند، مولكول آن بجاي مولكول اكسيژن وارد اندامهاي بدن مي شود و سبب خفگي دروني مي گردد. هر ساله صدها نفر بر اثر تنفس گاز مونواكسيد كربن مي ميرند.

بخاري هاي بدون دودكش غيراستاندارد

تنورهاي نانوايي

اجاقهاي گازي

موتورهاي بنزيني و گازوئيلي

كباب پز زغالي

شومينه

مونواكسيد كربن را گاهي مقلد بزرگ مي نامند زيرا علايم مسموميت آن شبيه آنفولانزاي خفيف است. گاهي تشخيص بين آنفولانزا و مسموميت با Co بسيار سخت است.

علايم متوسط به علاوه علايم خفيف به علاوه سردرد

افزايش سرعت تپش قلب خواب آلودگي تهوع

عدم توان تكلم احساس ضعف استفراغ

آسيب مغزي مداوم سرگيجه تحريك پذيري

گرما بي حالي درد قفسه سينه و قلب

تشنج سردرد شديد - در بيماران قلبي

مرگ مشكل در فكر كردن تاري ديد

معمولاً مشخص مسموم متوجه علايم ضعيف نمي گردد و به سرعت به سمت علايم شديد و حتي مرگ، پيش مي رود. به همين دليل نشانگر مونواكسيد كربن در منزل حتماً بايد وجود داشته باشد.

1- جوشكارها

2- مكانيك ها

3- آتش نشانها

4- افرادي كه با مواد آلي شيميايي كار مي كنند.

5- افراد شاغل در صنعت سفيد كننده هاي فلزي

6- افراد شاغل در ترمينالهاي اتوبوس

7- افسران پليس

8- رانندگان تاكسي

9- تمام كارگراني كه در محيط هاي بسته از چراغهاي نفتي جهت گرم كردن محيط كار استفاده مي كنند.

10- تمام خانواده هايي كه براي گرم كردن منزل از بخاريهاي بدون دودكش غيراستاندارد و چراغهاي نفتي استفاده مي كنند.

با انجام اقدامات زير مي توانيم جان مصدومين را نجات دهيم:

¯ مصدوم را سريعاً به هواي آزاد انتقال دهيم.

¯ سريعاً به اورژانس تلفن بزنيم و كمك بخواهيم.

¯ براي بيمار بيهوش سريعاً بايد استفاده از اكسيژن 100% را شروع كرد.

¯ اگر بيمار دچار قطع تنفس شده سريعاً بايد عمليات احياء قلبي عروقي شروع شود.

هميشه بايد اين نكته را مد نظر داشته باشيم كه كمك كننده ها خود نبايد در معرض گاز مونواكسيد بصورت طولاني مدت باقي بمانند زيرا خودشان مصدوم خواهند شد و ديگر نمي توانند كمك كنند.

جهت كاهش احتمال بروز مسموميت در محل كار بايد به نكات زير توجه كرد:

1- يك سيستم تهويه هوا بايد در محيط باشد.

2- با بررسي دائمي، هميشه از سلامت و استاندارد بودن دستگاههاي گرمازا و وسايل غذاپزي اطمينان حاصل نمائيد.

3- سعي كنيد وسايل و موتورهاي احتراقي را با وسايل الكتريكي و وسايلي كه با باطري كار مي كنند جايگزين نمائيد.

4- به اين نكته توجه نمائيد كه وسايل بنزين سوز حتماً بايد در محيط باز استفاده شوند.

5- اگر خطر وجود گاز Co در محيط كار وجود دارد حتماً از هشداردهنده هاي مونواكسيد كربن در محيط استفاده نمائيد.

6- كاركنان را در خصوص منابع آلودگي Co و طريقه برخورد با آن آموزش دهيد.

1- در محيط كار هر گونه وضعيتي كه مي تواند منجر به مسموميت با مونواكسيد كربن باشد را به كارفرما اطلاع دهيد.

2- هميشه نسبت به وضعيت تهويه محيط كار و منزل هشيار باشيد مخصوصاً اگر از وسيله گرمازاي احتراقي استفاده مي كنيد.

3- چنانچه حالت تهوع، سرگيجه و خواب آلودگي داشتيد سريعاً بقيه را در جريان بگذاريد. و اگر مشكوك به مسموميت با مونواكسيد كربن هستيد سريعاً محيط را ترك كنيد.

4- چنانچه به دكتر مراجعه كرديد حتماً به پزشك اطلاع دهيد كه احتمالاً در محيط آلوده به مونواكسيد كربن بوده ايم.

5- هرگز در محيط هاي در بسته از وسايل احتراقي غيراستاندارد استفاده نكنيد.

استاندارد معمول براي يك محيط در خصوص مونواكسيد كربن ppm50 يا 50 واحد از گاز در يك ميليون واحد از هوا مي باشد كه در چنين شرايطي به مدت 8 ساعت مي توان در آن محيط حضور داشت. چنانچه در محلي اين مقدار از ppm100 بالاتر رفت آن محيط بايد تخليه گردد. در موارد كارگراني كه به محل خاص مثل محل بارگيري ماشين رفت و آمد دارند اين مقدار تا ppm200 افزايش مي يابد.

- هر شخصي كه با گاز Co در تماس بوده و داراي علايم ملايم تا متوسط است بايد فوراً توسط پزشك معاينه شود.

- نوزادان و پيرها چنانچه با اين گاز در تماس باشند حتي در صورت نداشتن علامت حتماً بايد توسط پزشك معاينه شوند.

- افرادي كه داراي ناراحتي هاي قلبي عروقي هستند در صورت مواجه با گاز Co حتماً بايد توسط پزشك معاينه شوند. همچنين زنان حامله بايد فوراً معاينه گردند زيرا ممكن است جنين آسيب ديده باشد در حاليكه علايمي در مادر مشاهده نگردد.